Onze opa was Jacob Waterman, geboren 31-10-1914.
Hij is samen met zijn ouders, broers en zusje opgepakt en naar Westerbork gebracht. Onze opa is als enige van het gezin ontsnapt uit Westerbork en is daardoor ook de enige overlevende. Zijn ouders, zus en 2 van zijn broers zijn vanuit Westerbork afgevoerd naar Auschwitz en zijn daar omgebracht. Zijn andere broer is met zijn vrouw en hun 2 kinderen afgevoerd naar Sobibor en zijn daar omgebracht.

Vanuit een onderzoek naar de personen achter de Stolpersteine in Wierden ben ik op zoek gegaan naar het verhaal van Elisabeth Lutraan in voorbereiding op een educatiewandeltocht voor de basisscholen bij 70-jaar bevrijding.
Een bijzonder verhaal, waarbij je de jonge 18-jarige Elisabeth in je hart sluit.

Vandaag heb ik, na enig twijfelen, de naam van Max Roozendaal (geb. 11-11-1921, Auschwitz 17-08-1942) geadopteerd. Max was een vier jaar oudere neef van mijn vader Rudolf. Ik heb mijn vader nooit over deze neef horen spreken, terwijl de familiebanden hecht waren en zowel Max als ik op 11 november geboren zijn. Zou mijn vader op mijn verjaardag elke keer even aan zijn vermoorde neef gedacht hebben, of had hij alle gebeurtenissen zo diep weggestopt dat hij de link nooit legde? Ik weet het niet, want praten over de oorlog was niet zijn sterkste punt.

Ik ben de jongste dochter van Maurits Jacobs en Sara Sluijs. Mijn moeder, twee zusjes en ik zelf, hebben elk apart de oorlog in onderduik overleeft. Mijn vader, zijn ouders, zijn broers en zus en de zus van mijn moeder en hun partners en kinderen en verdere familie zijn allemaal in Auschwitz of Sobibor vermoord.

Olga van Beek - Bock
Olga Bock is mijn oma, de moeder van mijn moeder. Ik heb mijn oma niet gekend, maar ze was erg sportief, dat heb ik wel begrepen. Ze heeft zelfs meegedaan aan de arbeidersolympiade zo is me verteld. Wanneer en waar weet ik niet maar ik vermoed in 1931 in Wenen, waar ze toen woonde.

In Memoriam Martha Poons–van Stratum

Groningen

Martha van Stratum wordt op 12 juni 1916 in de stad Groningen geboren. Haar moeder Henderina Jeannetta is vlak voor de geboorte van haar dochter vanuit Den Haag teruggekeerd naar haar ouderlijk huis, aan de Nieuwstad 26 in Groningen. In Den Haag had Henderina op verschillende adressen als inwonend huishoudster gewerkt. In het huis van haar vader Levie van Stratum schenkt ze het leven aan Martha.

Verhaal 'De dag dat de onschuld is vermoord' gaat over Léon Wesly, geboren te Maastricht.
Léon Wesly woont als driejarig jongetje met vader Emile, moeder Fränzi en Zusje Leonie op nummer 49 in de Koning Clovisstraat wanneer in 1942 in Maastricht een begin wordt gemaakt met het systematische arrestatie van Joden. Het verzet besluit om Léon en Leonie elk op een ander adres te laten onderduiken. Ouders Emile en Fränzi Wesly kunnen in Treebeek onderduiken.

Ik heb de naam geadopteerd van Isaak Levie Italie, de opa van mijn moeder, dus mijn overgrootvader.

Een jaar of tien geleden werd ik benaderd met de vraag of ik de stamboom van de familie Italie wilde aanvullen met onze gegevens. Daar stond het: Isaak Levie Italie, geboren 20 februari 1864 in Nijmegen, overleden 5 maart 1943 in Sobibor. Met nog vele andere familieleden die eindigden in Sobibor of Auschwitz

Mijn moeder (Bertha Pott, 1922-2009) groeide op in Groningen. Haar ouders stierven erg jong: vanaf haar vijfde was mijn moeder wees. Al op haar zestiende woonde ze daarom samen met haar zus Jeanne op kamers.

Bedankt voor deze uitnodiging het verhaal te vertellen van mijn moeder, Helga Erika Neufeld.
In 1935 is zij geboren in Berlijn als dochter van een Joodse vader, Zygmunt Neufeld en niet-joodse moeder Elly Schirmacher.
Mijn opa is geboren in Lodz, Polen en in Berlijn met mijn oma getrouwd.

Ik heb de steen geadopteerd van Michiel Prins: een klein jongetje van 3 maanden oud. Ik ken het jongetje niet; geen familie o.i.d. Ik heb de computer laten beslissen. Ik vind dat ik moreel een bijdrage moet doen.

Ik heb ervoor gekozen de naam van Isaac van Leeuwen (geboren 5-2-1865 in Oss en op 78-jarige leeftijd vermoord in Sobibor) op het Holocaust Namenmonument te adopteren omdat ik vaak over hem heb verteld, nota bene zonder hem of zijn familie te kennen. Maar ik vertel jaarlijks het verhaal van Isaac van Leeuwen, zijn vrouw Sien, zijn zoon Hartog en diens dochter tijdens ‘open joodse huizen’ in Den Bosch.

Mijn overgroot-opa, Zacharias Buitenkant geboren 3 februari 1855 te Amsterdam, is op 87-jarige leeftijd op weg naar Auschwitz (26 oktober 1942) overleden in de trein. Hij woonde in het Israelitisch oudenliedengesticht in Rotterdam. Alle inwonenden van het oudenliedengesticht (met personeel) zijn toen opgepakt.

Op zaterdagmorgen 3 oktober 1942 sta ik als zevenjarige bij het huis aan de Alteveerstraat 45 in Assen, schuin tegenover nummer 56 waar wij wonen. Het huis is leeggehaald en het huisraad ligt op staat. Wat is hier gebeurd? 's Nachts zijn de Joodse bewoners opgepakt, hoor ik. Het is een van de meest indringende beelden die ik nooit kwijt zal raken. Waarom hebben mijn ouders niet verteld wat hier gebeurd was? Vonden ze me te klein? Vonden ze het misschien niet zo erg? Waren ze misschien latent antisemitisch? Het laat me niet los.

Al weken ben ik in de ban van een 17-jarig meisje. Haar naam en beeltenis spoken voortdurend door mijn hoofd. Raar, want ik ken het meisje in kwestie niet. Ik heb haar nooit ontmoet, nooit in levende lijve gezien. Zelfs haar stem heb ik nimmer gehoord. Ik ken alleen een pasfoto en ik weet haar naam: Annette Katan.

Maart 1979 werd ik geboren in de Valkenburgerstraat.
Ik kon toen niet weten wat zich in die buurt ruim 37 jaar daarvoor heeft afgespeeld.
In mijn kleutertijd kwam ik erachter dat er een label op mij geplakt zat ‘Jood’.
Ik kwam hierachter nadat kinderen op mijn school mij pestten door mij joodje te noemen.
Dit terwijl ik geen flauw benul had wat dat woord betekende.
Thuis vroeg ik mijn moeder wat het woord Jood betekende waarop zij mijn afkomst uitlegde.
Blijkbaar was ik dus wat anders dan de meesten van ons in Nederland.

Ons verhaal is dat van een paar 70-ers die erg geïnteresseerd zijn in WW2 en zijn gevolgen.
Wij hebben bijvoorbeeld ontdekt dat mijn overleden vader een jaar lang in Duitsland bij Thysen Krupp heeft gewerkt. Daar kwamen we per toeval achter via de Arolsen Archives. Niemand in de familie die er ooit iets van wist.
Toch hebben wij de informatie zwart op wit, tja misschien dat je dan toch even wakker wordt geschud.

Zojuist heb ik de naam van Alida Lelie geadopteerd.
In 1941 komt mijn vader in Amsterdam naast een Joods gezin met vier dochters te wonen. Het was daar een zoete inval, hoorde ik van Sara, een van die dochters, die pas eind vorig jaar op 101-jarige leeftijd is overleden. Mijn vader krijgt verkering met een andere dochter, Alida. In 1942 worden de grootouders van Alida in Auschwitz vermoord. Een jaar later worden haar ouders met de twaalfjarige dochter Rebecca in Sobibor vermoord.

Ik heb zojuist uit naam van mijn moeder, W.H. Sjouwerman, vier namen geadopteerd. Eerder heeft mijn vader ook al namen geadopteerd van zijn oom Tobias/Theo Sjouwerman en zijn broertje Leo Sjouwerman. Na een akelige jeugd waarbij mijn vader zijn eigen vader al op jonge leeftijd verloor, kwam hij na vele omzwervigen bij zijn tante Jetje van Dijk-Sjouwerman terecht in haar gezin, waar hij liefdevol werd opgenomen. Omdat mijn vader een katholieke moeder had en ook katholiek gedoopt was, wisten zijn oom en tante dat er voor hem een uitweg was als het ergste zou gebeuren.

Mijn opa, mijn held, Abraham de Haan (20 januari 1910 - 10 mei 1945 Bergen-Belsen)
Bereikte de leeftijd van 35 jaar, beroep: fabrieksarbeider bij Kromhout-Motorenfabriek Amsterdam. 
Verzetsstrijder erelijst van gevallenen 005.02 Staten generaal te Den Haag, postuum drager van het verzetsherdenkingskruis.
Verzetsheld die een straatnaam kreeg in de verzetswijk Kadoelen Amsterdam Noord: Abraham de Haanstraat

Opdat wij niet vergeten .....
Ik heb zojuist de naam geadopteerd van Jacob Visser. Hij, zijn vrouw en hun baby woonden in Amsterdam.
Zijn dochter Betty werd als baby (ca. 2 jaar oud) vanuit Amsterdam naar Limburg gebracht, waar zij bij mijn opa en oma en hun 3 kinderen (waaronder mijn moeder) is ondergedoken.

Ik heb de naam van Max Slager, geboren te Enschede 24 oktober 1936, geadopteerd. Zijn vader Abraham Slager was op 6 september 1941 in Mauthausen omgebracht. Zijn vrouw Hilde Slager-Seligman dook onder in de pastorie van de Gereformeerde Kerk te Sleen. Daar was mijn vader, pas getrouwd, dominee. Maxje was ondergebracht in een kinderhuis, in 1944 opgepakt en met een van de laatste transporten uit Westerbork naar Auschwitz gebracht. Vermoord op 6 september. Hij was toen 7 jaar.

Ieder jaar gaat groep 8 van de basisschool waar ik werk, naar Westerbork.
Daar wordt als introductie het levensverhaal verteld van de familie Kropveld uit Emmen: vader Philip, moeder Suzanna en de kinderen Betje en Bram.
Telkens maakt het verhaal grote indruk op mij.

Zojuist heb ik een naam geadopteerd en mijn verhaal is niet zo groot. Het betreft de naam Fishel Bresler (11 jaar) uit Didam.
In 2005 was ik in Auschwitz en daar trof ik deze voor mij onbekende naam aan, naast enkele namen uit Didam waar ik wel eerder van gehoord had. Mijn oma had er over gesproken. Het betrof een familie die bij mijn grootouders in de straat woonden. Intussen was mijn oma er niet meer, dus ik vroeg mijn moeder of ze de naam Fishel Bresler ooit gehoord had.

Na jaren al gewoond te hebben in mijn huis aan de nieuwe Gracht in Haarlem ben ik een onderzoek gestart naar de historie van mijn oude huis.
Daarin kwam ook de ontdekking naar boven dat Louis Samuel van Emmen aan de Nieuwe Gracht 19 heeft gewoond. Louis is vermoord in Auschwitz op 6-3-1944.

Vandaag heb ik de naam geadopteerd van Isaac Citroen. De familie Citroen woonde naast mijn opa, oma en moeder in de Jekerstraat in Amsterdam. Het verhaal over de deportatie van zoveel mensen uit de Jekerstraat hoorde ik pas toen mijn moeder al in de 80 was.

Mijn voljoodse vader, Samuel Vles (1904 - 1975) was getrouwd met mijn RK opgevoede moeder, Corrie Stenger (1898 - 1994). Dat betekende dat mijn zuster Ellen en ik halfjoden waren.
Mijn ouders kregen in WWII een briefkaart uit Westerbork (brieven onder couvert waren verboden) van een zuster van mijn oma Vles-Schwarz, Bertha van Praag-Schwarz. Op de kaart stond: “ Wij maken het goed, maar wat jammer dat de appeltjes op zolder liggen te rotten.” Mijn moeder was erg “streetwise” en begreep direct de code: met appeltjes werden diamanten/juwelen bedoeld, Berha was de dochter van een diamantair.

Ik ben een kind van een Duitse moeder, zij is naar Nederland gekomen door haar huwelijk met mijn vader in 1961, geboren in 1943, dus eigenlijk onwetend van alle verschrikkingen welke zich ten tijde van haar geboorte voltrokken, ben ik opgegroeid met het feit dat mijn moeder zich schaamde voor haar afkomst. Zij is al in 2004 overleden, veel te jong en verbitterd, heeft zich altijd schuldig gevoeld over iets waar zij totaal niets aan heeft kunnen doen.

Onlangs is na huisadres onderzoek (*) de familie Prins opgedoken, op het adres Kloveniersburgwal 101, Amsterdam, waartoe Dientje Prins behoort.

Ik ben de jongste uit een gezin met vier zoons. Twee daarvan werden vernoemd naar mijn vaders kant en de andere twee, van wie ik er eentje ben, naar moederskant: de familie Hillesum. Een groot deel van die familie is in de oorlog vermoord. Over het hoe en wat werd bij ons thuis niet of nauwelijks gesproken. Mijn opa Jeremia Hillesum was in de jaren twintig getrouwd met mijn christelijke oma en is daardoor de dans ontsprongen. 

Ik heb zojuist de naam van Gideon Prager geadopteerd.
Vorig jaar 26 januari werden de 102.000 namen genoemd van de slachtoffers van de Holocaust. Ik heb hier aan deelgenomen, en heb 115 namen mogen voorlezen.

Ik heb de naam van Arno Salomons geadopteerd omdat mijn ouders Jaap en Jessy Molenaar in 1942 de familie Salomons hebben geholpen om aan de greep van de Duitse bezetter te ontkomen.

Arno Salomons was 8 jaar toen hij op een ochtend in maart 1944 door verraad zomaar door 2 mannen uit zijn schoolklas in Zaandijk werd gehaald. 2 Weken later, op 26 maart 1944 werd hij in Auschwitz vermoord.

Mijn betrokkenheid met de Holocaust komt met mijn werk en daarmee met de mensen. Deze relatie krijgt een gezicht met de vrouw die in 1944 uit het stadje weg moest waar zij bescherming dacht te hebben gevonden: op 19 mei 1944 mee moest met het Zigeunertransport naar Auschwitz: (Roza) Bora Franz-Pappaert, 42 jaar". Geboren in Wassenaar en getrouwd voor de burgerlijke stand in het Betuwse plaatsje Zoelen (1938). Haar man is Andreas Franz - stoelenmatter en timmerman, handelaar in paarden.

Violenta Scharis
In mijn zoektocht naar een geschikte naam om te adopteren vertelde mijn moeder over de Joodse mensen die bij mijn grootmoeder in Alkmaar op zolder ondergedoken zaten. Zij hebben de oorlog gelukkig overleefd en mijn moeder is nog vaak bij hen op bezoek geweest op het Boerhaaveplein in Amsterdam. Om een beeld te krijgen bij het verhaal, zocht ik het adres op en het viel me op dat het genoemd werd op de website van Joods Monument. Op precies hetzelfde adres woonde namelijk tot 1942 de familie Scharis. Toen ik het jaartal las, vreesde ik al het ergste.

Ik heb de naam geadopteerd van Esther van Vriesland, die leerling was van de Rijks HBS te Gorcum. Esther groeide, net als ik, op in Gorcum. De familie was zeer bekend in onze stad. Zelf ging ik in 1948 naar de HBS. In de gang van onze school hing een gedenkplaat, waarop 5 of 6 namen van leerlingen en een leraar stonden, die slachtoffer waren geworden van het naziregime. Ook stond daar de naam op van Esther van Vriesland.

In de oorlog zijn zowel de ouders als de enige zus van onze oma vermoord.
Toen de maatregelen tegen Joden steeds erger werden, probeerde Betsy Marie Bachrach-Tak, de zus van onze oma, met haar man David Bachrach te vluchten naar Engeland. Ze werden onderweg verraden. Zij werden vermoord in Auschwitz op 13 augustus 1942.

Salomon Smit werd geboren op 17 februari 1939 in Zaandam en stierf door vergassing op 7 mei 1943 in vernietigingskamp Sobibor samen met zijn moeder Henderina Simmeren (41), zijn zusjes Bettie (9), Sonja (10) en Elsje (14) en zijn 12-jarige broertje Alexander. Zijn vier oudere broers en zussen zijn ook naar Westerbork gestuurd en uiteindelijk naar Sobibor, maar niet gelijktijdig.

Mijn 21 jaar geleden overleden vader (geboren in 1927) had in de oorlog een Joods vriendinnetje: Eva Goudsmit. Het was voor zover ik weet ook een verliefdheid maar helaas kan ik hem niet meer naar de details vragen.

Onder de meer dan honderdduizend vermoorde personen trof ik tot mijn verrassing en ontzetting drie personen die net als ik zijn geboren in het Rotterdamse dorp Pernis:
Joseph Frenkel, vermoord op 14 januari 1943 te Auschwitz, Simon Frenkel, vermoord op 12 februari 1943 te Auschwitz en Betje Fijtje Seijffers-Frenkel, vermoord op 11 juni 1943 te Sobibor.

Als oma van twee jongetjes van 8 en 10 jaar zie ik de naam van Albert Peperwortel, geboren 19-08-1933 te Amsterdam en vermoord 04-06-1943 door monsters van wie hij niet mocht opgroeien zoals mijn kleinkinderen.