Na jaren al gewoond te hebben in mijn huis aan de nieuwe Gracht in Haarlem ben ik een onderzoek gestart naar de historie van mijn oude huis.
Daarin kwam ook de ontdekking naar boven dat Louis Samuel van Emmen aan de Nieuwe Gracht 19 heeft gewoont. Louis is vermoord in Auschwitz op 6-3-1944.

Vandaag heb ik de naam geadopteerd van Isaac Citroen. De familie Citroen woonde naast mijn opa, oma en moeder in de Jekerstraat in Amsterdam. Het verhaal over de deportatie van zoveel mensen uit de Jekerstraat hoorde ik pas toen mijn moeder al in de 80 was.

Mijn voljoodse vader, Samuel Vles (1904 - 1975) was getrouwd met mijn RK opgevoede moeder, Corrie Stenger (1898 - 1994). Dat betekende dat mijn zuster Ellen en ik halfjoden waren.
Mijn ouders kregen in WWII een briefkaart uit Westerbork (brieven onder couvert waren verboden) van een zuster van mijn oma Vles-Schwarz, Bertha van Praag-Schwarz. Op de kaart stond: “ Wij maken het goed, maar wat jammer dat de appeltjes op zolder liggen te rotten.” Mijn moeder was erg “streetwise” en begreep direct de code: met appeltjes werden diamanten/juwelen bedoeld, Berha was de dochter van een diamantair.

Ik ben een kind van een Duitse moeder, zij is naar Nederland gekomen door haar huwelijk met mijn vader in 1961, geboren in 1943, dus eigenlijk onwetend van alle verschrikkingen welke zich ten tijde van haar geboorte voltrokken, ben ik opgegroeid met het feit dat mijn moeder zich schaamde voor haar afkomst. Zij is al in 2004 overleden, veel te jong en verbitterd, heeft zich altijd schuldig gevoeld over iets waar zij totaal niets aan heeft kunnen doen.

Onlangs is na huisadres onderzoek (*) de familie Prins opgedoken, op het adres Kloveniersburgwal 101, Amsteerdam, waartoe Dientje Prins behoort.

Ik ben de jongste uit een gezin met vier zoons. Twee daarvan werden vernoemd naar mijn vaders kant en de andere twee, van wie ik er eentje ben, naar moederskant: de familie Hillesum. Een groot deel van die familie is in de oorlog vermoord. Over het hoe en wat werd bij ons thuis niet of nauwelijks gesproken. Mijn opa Jeremia Hillesum was in de jaren twintig getrouwd met mijn christelijke oma en is daardoor de dans ontsprongen. 

Ik heb zojuist de naam van Gideon Prager geadopteerd.
Vorig jaar 26 januari werden de 102.000 namen genoemd van de slachtoffers van de Holocaust. Ik heb hier aan deelgenomen, en heb 115 namen mogen voorlezen.

Ik heb de naam van Arno Salomons geadopteerd omdat mijn ouders Jaap en Jessy Molenaar in 1942 de familie Salomons hebben geholpen om aan de greep van de Duitse bezetter te ontkomen.

Arno Salomons was 8 jaar toen hij op een ochtend in maart 1944 door verraad zomaar door 2 mannen uit zijn schoolklas in Zaandijk werd gehaald. 2 Weken later, op 26 maart 1944 werd hij in Auschwitz vermoord.

Mijn betrokkenheid met de Holocaust komt met mijn werk en daarmee met de mensen. Deze relatie krijgt een gezicht met de vrouw die in 1944 uit het stadje weg moest waar zij bescherming dacht te hebben gevonden: op 19 mei 1944 mee moest met het Zigeunertransport naar Auschwitz: (Roza) Bora Franz-Pappaert, 42 jaar". Geboren in Wassenaar en getrouwd voor de burgerlijke stand in het Betuwse plaatsje Zoelen (1938). Haar man is Andreas Franz - stoelenmatter en timmerman, handelaar in paarden.

Violenta Scharis
In mijn zoektocht naar een geschikte naam om te adopteren vertelde mijn moeder over de Joodse mensen die bij mijn grootmoeder in Alkmaar op zolder ondergedoken zaten. Zij hebben de oorlog gelukkig overleefd en mijn moeder is nog vaak bij hen op bezoek geweest op het Boerhaaveplein in Amsterdam. Om een beeld te krijgen bij het verhaal, zocht ik het adres op en het viel me op dat het genoemd werd op de website van Joods Monument. Op precies hetzelfde adres woonde namelijk tot 1942 de familie Scharis. Toen ik het jaartal las, vreesde ik al het ergste.

Ik heb de naam geadopteerd van Esther van Vriesland, die leerling was van de Rijks HBS te Gorcum. Esther groeide, net als ik, op in Gorcum. De familie was zeer bekend in onze stad. Zelf ging ik in 1948 naar de HBS. In de gang van onze school hing een gedenkplaat, waarop 5 of 6 namen van leerlingen en een leraar stonden, die slachtoffer waren geworden van het naziregime. Ook stond daar de naam op van Esther van Vriesland.

In de oorlog zijn zowel de ouders als de enige zus van onze oma vermoord.
Toen de maatregelen tegen Joden steeds erger werden, probeerde Betsy Marie Bachrach-Tak, de zus van onze oma, met haar man David Bachrach te vluchten naar Engeland. Ze werden onderweg verraden. Zij werden vermoord in Auschwitz op 13 augustus 1942.

Salomon Smit werd geboren op 17 februari 1939 in Zaandam en stierf door vergassing op 7 mei 1943 in vernietigingskamp Sobibor samen met zijn moeder Henderina Simmeren (41), zijn zusjes Bettie (9), Sonja (10) en Elsje (14) en zijn 12-jarige broertje Alexander. Zijn vier oudere broers en zussen zijn ook naar Westerbork gestuurd en uiteindelijk naar Sobibor, maar niet gelijktijdig.

Mijn 21 jaar geleden overleden vader (geboren in 1927) had in de oorlog een Joods vriendinnetje: Eva Goudsmit. Het was voor zover ik weet ook een verliefdheid maar helaas kan ik hem niet meer naar de details vragen.

Onder de meer dan honderdduizend vermoorde personen trof ik tot mijn verrassing en ontzetting drie personen die net als ik zijn geboren in het Rotterdamse dorp Pernis:
Joseph Frenkel, vermoord op 14 januari 1943 te Auschwitz, Simon Frenkel, vermoord op 12 februari 1943 te Auschwitz en Betje Fijtje Seijffers-Frenkel, vermoord op 11 juni 1943 te Sobibor.

Als oma van twee jongetjes van 8 en 10 jaar zie ik de naam van Albert Peperwortel, geboren 19-08-1933 te Amsterdam en vermoord 04-06-1943 door monsters van wie hij niet mocht opgroeien zoals mijn kleinkinderen.

Mijn oma had een onderduiker Ivy (Izak Maurits) Philips, hij overleefde de oorlog en overleed in 2018. Hij heeft altijd contact gehouden met mijn oma en de verdere familie. Helaas overleefden zijn ouders en zijn jongere broer Maurits Henri de oorlog niet.

Ik ben Chris Bos (60), zoon van Leo Bos en Aty Roukens. Toen mijn vader in 1921 in Rotterdam werd geboren, is de naam van zijn verwekker anoniem gehouden. Helaas is mijn vader nooit te weten gekomen wie zijn biologische vader was. Zijn moeder, mijn oma, heeft dat geheim na een leven lang zwijgen, meegenomen in haar graf.

Voor het Holocaust namenmonument heb ik de naam van Hadassa Abram-van Praag geadopteerd.
Zij woonde in Baarn. Bij het vrijheidsmonument op het Stationsplein in Baarn is een klein monument voor de Joodse inwoners van Baarn die in de Holocaust zijn omgebracht. Hadassa was één van hen. Voor het Comité Joods Monument Baarn heb ik van elk van hen geprobeerd informatie te vinden voor een gedenkboekje. Bij het zoeken naar informatie over Hadassa had ik o.a. contact met Auschwitz, het museum van het kamp Gross Rosen en het werkkamp in Lubawka, Polen.

Dit is het verhaal van mijn vader, Rolf Lewin, geboren in Leipzig op 20 december 1917, in een seculier Joods gezin. Als tiener kwam hij op uitnodiging van zijn grote broer, die zich in Nederland al een positie had verworven, met zijn moeder Lea in Scheveningen wonen. Oma begon in een groot pand op de boulevard een table d'hote (zo heette toen een pension waar vaste gasten verbleven) waar de jonge Rolf ongetwijfeld flink heeft moeten meehelpen. Helaas heeft hij mij daar zelf niets over kunnen vertellen.

Mijn moeder Rachel Blindeman geboren 1-7-1912 te Amsterdam, overleden 5-1-1998 te Amsterdam heeft haar hele familie verloren in de oorlog, op haar oom Hans Blindeman 17-6-1885 - 11-2-1958 na, die overleefde omdat hij zijn Jodenster nooit had gedragen.
Mijn vader en moeder zijn met 3 kinderen op 12-12-1939 in Rotterdam komen wonen op de Stationsweg 81b. Op 9-3-1940 werd haar vierde kind geboren, 14-5-1940 werd alles platgebombardeerd en werden ze met z’n zessen zonder spullen opgevangen door familie in Leiden en Amsterdam, op 16-9-1940 zijn ze gaan wonen in Schiedam. Waarschijnlijk door deze rare en warrige omstandigheden heeft zij geen Jodenster gehad, niet gedragen, en misschien daardoor met haar gezin de oorlog overleefd.

Verhalen mogen niet vergeten worden.
Amsterdam 1943, Oosteinde 13
Onderduiken, verraden en afgevoerd worden:
Onderduiker:
Philip Premseler, kantoorbediende
8-9-1900, 44 jaar
Onderduikgever:
(Ger) Johan Gerrit Wark en Francina Wark-Geel Oosteinde 13 Amsterdam, expediteur, lid verzet
6 Maanden voor een leven...

Doordat mijn ouders, beiden joods, weinig tot niets hebben verteld over de Holocaust hebben wij, de kinderen, niets meegekregen wat met onze opa's, oma's, ooms en tantes is gebeurd. Helaas zijn onze ouders inmiddels overleden. Onze vader, Jacob Wagenhuis, en onze moeder, Mina Paur, hebben zoveel mogelijk verzwegen. We hadden wel gevraagd waarom wij geen opa's en oma's hebben gehad. Dan werd gezegd dat ze ziek waren.

In 1943 is mijn oma Klara de Vries-Schaap samen met haar dochter Abigael en zoon Samuel via Westerbork gedeporteerd naar Sobibor en aldaar vermoord.
Mijn oma was de echtgenote van acteur Louis de Vries die tot zijn dood (1940 Frankrijk, Nice) eigenaar was van de Hollandsche Schouwburg en dus de oorlog niet heeft meegemaakt. 

Dit verhaal gaat over Philip Spetter. Het overgrote deel van de familie Spetter heeft de oorlog niet overleefd en is vermoord door de nazi's.
Mijn pleegmoeder Ave Spetter wilde altijd al naar Dachau omdat haar vader daar op 29 april 1945 zou zijn vermoord. In 2017 (op 81 jarige leeftijd) is zij uiteindelijk toch gegaan. Dit was een grote teleurstelling. Er was niets over hem in Dachau bekend. Dat zou betekenen dat hij daar nooit geweest is.

Onze (schoon)moeder Geertje van Drimmelen-Bethlem was geboren en getogen in het dorp Watergang, ca. 15 km. boven Amsterdam. Zij was geboren in 1927, overleden voorjaar 2020 in de leeftijd van 93 jaar. Zij heeft op de lagere school les gehad van "Juffrouw" Evalina Kerkmeester, over wie zij met grote waardering sprak. Het gezin Kerkmeester woonde ook in Watergang, Kanaaldijk 45.

Levie Kapper was mijn grootvader die samen met mijn vader op transport naar Westerbork gesteld was. Mijn vader had een niet-Joodse moeder en die hebben ze vrij gelaten. Mijn grootvader is vermoord in Auschwitz.

Deze foto is van mijn overgroot oma, Schoontje Faure-Aap. Zij is een van namen uit het boek: De 102.000 Namen. Ik weet niet zoveel over haar omdat er bij ons thuis niet veel over de oorlog werd gesproken.
Mijn oma, één van de drie kinderen van Schoontje, is overlevende van de oorlog. Zij heeft 2 kinderen gekregen, een zoon tijdens de oorlog en een dochter na de oorlog.
Haar dochter is mijn moeder. Zij heeft weinig over de oorlog van haar ouders meegekregen. Er werd niet over gepraat, en je vroeg er al helemaal niet naar. Dus dat laat je dan ook maar voor wat het is, als kind.

Dit is het verhaal over de familie Warga, zoals ik mij dat herinner.
In november 1936 ben ik geboren. Toen de oorlog uitbrak was ik 3,5 jaar oud. Ik woonde aan de Vlaardingerdijk in Schiedam. Je keek uit op de begraafplaats en op de weilanden. We konden daar heerlijk spelen, van de dijk af rennen, slootje springen, dammen bouwen en bloemen plukken. Op de dijk, dus dichter bij huis, deden we andere spelletjes, zoals verstoppertje, puttenloop, knikkeren, touwtje springen en bokspringen. Ik was altijd buiten, ondanks de oorlog, want je wist precies wat je wel of niet mocht doen. Als de sirene ging voor het luchtalarm onmiddellijk naar huis rennen en als er een peloton Duitse soldaten aan kwam marcheren zorgen dat je niet in de weg liep en vooral je mond stijf dicht houden.

Ik adopteerde een gedenksteen voor Abraham Coltof (1886 Maassluis-1942 Auschwitz). Zijn gezin woonde, evenals mijn familie, aan de Noordvliet in Maassluis. De kinderen uit de gezinnen waren bevriend. Het echtpaar Coltof heeft de oorlog niet overleefd, hun twee kinderen wel. Mijn oom, hun vriend, heeft de oorlog niet overleefd, hij werd vermoord in het Oranjehotel. Mijn vader overleefde het wel.

Wat ben ik blij dat het namenmonument er komt, en daarom heb ik de naam van mijn oma geadopteerd:
Elisabeth Eleonora Hemerik-van Dam.
Zij is 39 jaar geworden.

Ik heb vandaag de namen van het echtpaar Simon en Jet Creveld geadopteerd. Zij woonden tijdens de oorlog in Utrecht en waren onze buren. Toen ze een oproep kregen om zich te melden, hebben mijn ouders hen geholpen met het vinden van een onderduikadres en hen tijdens die onderduik zo veel mogelijk ondersteund.

Mijn vader Jaap Kielman (1927-2017) zat in Leeuwarden op gemeenteschool 12, waarvan zijn vader Albert Kielman hoofd was en Stella Zendijk plaatsvervangend hoofd. Mijn vader heeft bij haar in de klas gezeten, maar leerde haar beter kennen toen ze met zijn ouders bevriend raakte. Ook na haar gedwongen ontslag in 1941 bleven Stella Zendijk en het echtpaar Kielman bevriend.

Ik ben geboren in 1950. Mijn ouders hebben mij vernoemd naar Elise Palache-Rosenberg, roepnaam Liesje. Elise was de tweede vrouw van mijn grootvader Julius Palache. Mijn moeder heeft zo’n goede band met haar stiefmoeder gehad, dat zij haar dochter, haar vijfde kind, vernoemde naar mijn ‘vijfde' grootouder.

Mijn ouders, die hun trouwen hadden uitgesteld tot na de oorlog, hadden in 1947 deze woning toegewezen gekregen. De woning was in 1945 niet veel meer dan een karkas, zonder kozijnen, deuren en vloeren, alles als brandstof weggehaald in de hongerwinter. “Vanaf de begane grond kon je de hemel zien,” zei mijn vader. Hier werd ik als tweede kind in dit gezin geboren in februari 1949 maar woonde er nog geen jaar. 

Waarschijnlijk was ik nooit betrokken geraakt bij het lot van Salomon en Roza, als begin 2017 niet het verzoek was gekomen om herdenkingsstenen voor dit echtpaar te onthullen. In de stamboom van onze familie Glaser komt Roza voor als oudere nicht van mijn vader en zijn zus Rosa.
Dankzij Stichting Herdenkingsstenen Joods Alkmaar, die zich tot taak had gesteld om binnen 3 jaar alle 166 weggevoerde en vermoorde Joodse inwoners met herdenkingsstenen hun plek terug te geven voor het huis waar ieder het laatst gewoond had, zijn ook Salomon en Roza terug bij hun huis aan de Westerweg 146.

Mijn oma Philippine de Ploeg werd op 28 december 1885 geboren in Amsterdam. Zij was kostuumnaaister van beroep en werkte later ook als huishoudster. Zij leefde met mijn opa Simon Weisz en samen kregen zij vier kinderen: Fani, Debora, Jules en Betti. Philippine en Simon waren beiden Joods en van Nederlands-Hongaarse afkomst. 
In maart 1943 werd Philippine in haar woning aan de Lekstraat 50 II in Amsterdam door de Duitse bezetter aangehouden en afgevoerd naar de Hollandsche Schouwburg.

Met mijn genealogisch onderzoek heb ik mijn joodse familie ‘roots’ uitgezocht. Ik heb alle familieleden verzameld welke grotendeels in Auschwitz of Sobibor zijn vermoord: van baby’s, kinderen tot en met grootouders.

In Assen aan de Brink 25, voorheen Brink 26, staat al meer dan 30 jaar het Open Huis van de kerken voor iedereen. Thuis- en dakloze mensen vinden hier op een aantal dagdelen per week een gastvrije plek om anderen te ontmoeten of een kopje koffie of thee te drinken.

Helaas heb ik mijn grootouders van mijn moederskant, haar beide broers en zusje niet leren kennen, omdat zij allen in een concentratiekamp zijn omgebracht. Mijn grootvader Elias Tas, geboren 01.09.1892, en mijn grootmoeder Aaltje Tas-Bromet, 05.10.1892, zijn beiden ca. 10 november 1942 in Sobibor omgebracht.