Ik ben Chris Bos (60), zoon van Leo Bos en Aty Roukens. Toen mijn vader in 1921 in Rotterdam werd geboren, is de naam van zijn verwekker anoniem gehouden. Helaas is mijn vader nooit te weten gekomen wie zijn biologische vader was. Zijn moeder, mijn oma, heeft dat geheim na een leven lang zwijgen, meegenomen in haar graf.

Voor het Holocaust namenmonument heb ik de naam van Hadassa Abram-van Praag geadopteerd.
Zij woonde in Baarn. Bij het vrijheidsmonument op het Stationsplein in Baarn is een klein monument voor de Joodse inwoners van Baarn die in de Holocaust zijn omgebracht. Hadassa was één van hen. Voor het Comité Joods Monument Baarn heb ik van elk van hen geprobeerd informatie te vinden voor een gedenkboekje. Bij het zoeken naar informatie over Hadassa had ik o.a. contact met Auschwitz, het museum van het kamp Gross Rosen en het werkkamp in Lubawka, Polen.

Dit is het verhaal van mijn vader, Rolf Lewin, geboren in Leipzig op 20 december 1917, in een seculier Joods gezin. Als tiener kwam hij op uitnodiging van zijn grote broer, die zich in Nederland al een positie had verworven, met zijn moeder Lea in Scheveningen wonen. Oma begon in een groot pand op de boulevard een table d'hote (zo heette toen een pension waar vaste gasten verbleven) waar de jonge Rolf ongetwijfeld flink heeft moeten meehelpen. Helaas heeft hij mij daar zelf niets over kunnen vertellen.

Mijn moeder Rachel Blindeman geboren 1-7-1912 te Amsterdam, overleden 5-1-1998 te Amsterdam heeft haar hele familie verloren in de oorlog, op haar oom Hans Blindeman 17-6-1885 - 11-2-1958 na, die overleefde omdat hij zijn Jodenster nooit had gedragen.
Mijn vader en moeder zijn met 3 kinderen op 12-12-1939 in Rotterdam komen wonen op de Stationsweg 81b. Op 9-3-1940 werd haar vierde kind geboren, 14-5-1940 werd alles platgebombardeerd en werden ze met z’n zessen zonder spullen opgevangen door familie in Leiden en Amsterdam, op 16-9-1940 zijn ze gaan wonen in Schiedam. Waarschijnlijk door deze rare en warrige omstandigheden heeft zij geen Jodenster gehad, niet gedragen, en misschien daardoor met haar gezin de oorlog overleefd.

Verhalen mogen niet vergeten worden.
Amsterdam 1943, Oosteinde 13
Onderduiken, verraden en afgevoerd worden:
Onderduiker:
Philip Premseler, kantoorbediende
8-9-1900, 44 jaar
Onderduikgever:
(Ger) Johan Gerrit Wark en Francina Wark-Geel Oosteinde 13 Amsterdam, expediteur, lid verzet
6 Maanden voor een leven...

Doordat mijn ouders, beiden joods, weinig tot niets hebben verteld over de Holocaust hebben wij, de kinderen, niets meegekregen wat met onze opa's, oma's, ooms en tantes is gebeurd. Helaas zijn onze ouders inmiddels overleden. Onze vader, Jacob Wagenhuis, en onze moeder, Mina Paur, hebben zoveel mogelijk verzwegen. We hadden wel gevraagd waarom wij geen opa's en oma's hebben gehad. Dan werd gezegd dat ze ziek waren.

In 1943 is mijn oma Klara de Vries-Schaap samen met haar dochter Abigael en zoon Samuel via Westerbork gedeporteerd naar Sobibor en aldaar vermoord.
Mijn oma was de echtgenote van acteur Louis de Vries die tot zijn dood (1940 Frankrijk, Nice) eigenaar was van de Hollandsche Schouwburg en dus de oorlog niet heeft meegemaakt. 

Dit verhaal gaat over Philip Spetter. Het overgrote deel van de familie Spetter heeft de oorlog niet overleefd en is vermoord door de nazi's.
Mijn pleegmoeder Ave Spetter wilde altijd al naar Dachau omdat haar vader daar op 29 april 1945 zou zijn vermoord. In 2017 (op 81 jarige leeftijd) is zij uiteindelijk toch gegaan. Dit was een grote teleurstelling. Er was niets over hem in Dachau bekend. Dat zou betekenen dat hij daar nooit geweest is.

Onze (schoon)moeder Geertje van Drimmelen-Bethlem was geboren en getogen in het dorp Watergang, ca. 15 km. boven Amsterdam. Zij was geboren in 1927, overleden voorjaar 2020 in de leeftijd van 93 jaar. Zij heeft op de lagere school les gehad van "Juffrouw" Evalina Kerkmeester, over wie zij met grote waardering sprak. Het gezin Kerkmeester woonde ook in Watergang, Kanaaldijk 45.

Levie Kapper was mijn grootvader die samen met mijn vader op transport naar Westerbork gesteld was. Mijn vader had een niet-Joodse moeder en die hebben ze vrij gelaten. Mijn grootvader is vermoord in Auschwitz.

Deze foto is van mijn overgroot oma, Schoontje Faure-Aap. Zij is een van namen uit het boek: De 102.000 Namen. Ik weet niet zoveel over haar omdat er bij ons thuis niet veel over de oorlog werd gesproken.
Mijn oma, één van de drie kinderen van Schoontje, is overlevende van de oorlog. Zij heeft 2 kinderen gekregen, een zoon tijdens de oorlog en een dochter na de oorlog.
Haar dochter is mijn moeder. Zij heeft weinig over de oorlog van haar ouders meegekregen. Er werd niet over gepraat, en je vroeg er al helemaal niet naar. Dus dat laat je dan ook maar voor wat het is, als kind.

Dit is het verhaal over de familie Warga, zoals ik mij dat herinner.
In november 1936 ben ik geboren. Toen de oorlog uitbrak was ik 3,5 jaar oud. Ik woonde aan de Vlaardingerdijk in Schiedam. Je keek uit op de begraafplaats en op de weilanden. We konden daar heerlijk spelen, van de dijk af rennen, slootje springen, dammen bouwen en bloemen plukken. Op de dijk, dus dichter bij huis, deden we andere spelletjes, zoals verstoppertje, puttenloop, knikkeren, touwtje springen en bokspringen. Ik was altijd buiten, ondanks de oorlog, want je wist precies wat je wel of niet mocht doen. Als de sirene ging voor het luchtalarm onmiddellijk naar huis rennen en als er een peloton Duitse soldaten aan kwam marcheren zorgen dat je niet in de weg liep en vooral je mond stijf dicht houden.

Ik adopteerde een gedenksteen voor Abraham Coltof (1886 Maassluis-1942 Auschwitz). Zijn gezin woonde, evenals mijn familie, aan de Noordvliet in Maasluis. De kinderen uit de gezinnen waren bevriend. Het echtpaar Coltof heeft de oorlog niet overleefd, hun twee kinderen wel. Mijn oom, hun vriend, heeft de oorlog niet overleefd, hij werd vermoord in het Oranjehotel. Mijn vader overleefde het wel.

Wat ben ik blij dat het namenmonument er komt, en daarom heb ik de naam van mijn oma geadopteerd:
Elisabeth Eleonora Hemerik-van Dam.
Zij is 39 jaar geworden.

Ik heb vandaag de namen van het echtpaar Simon en Jet Creveld geadopteerd. Zij woonden tijdens de oorlog in Utrecht en waren onze buren. Toen ze een oproep kregen om zich te melden, hebben mijn ouders hen geholpen met het vinden van een onderduikadres en hen tijdens die onderduik zo veel mogelijk ondersteund.

Mijn vader Jaap Kielman (1927-2017) zat in Leeuwarden op gemeenteschool 12, waarvan zijn vader Albert Kielman hoofd was en Stella Zendijk plaatsvervangend hoofd. Mijn vader heeft bij haar in de klas gezeten, maar leerde haar beter kennen toen ze met zijn ouders bevriend raakte. Ook na haar gedwongen ontslag in 1941 bleven Stella Zendijk en het echtpaar Kielman bevriend.

Ik ben geboren in 1950. Mijn ouders hebben mij vernoemd naar Elise Palache-Rosenberg, roepnaam Liesje. Elise was de tweede vrouw van mijn grootvader Julius Palache. Mijn moeder heeft zo’n goede band met haar stiefmoeder gehad, dat zij haar dochter, haar vijfde kind, vernoemde naar mijn ‘vijfde' grootouder.

Mijn ouders, die hun trouwen hadden uitgesteld tot na de oorlog, hadden in 1947 deze woning toegewezen gekregen. De woning was in 1945 niet veel meer dan een karkas, zonder kozijnen, deuren en vloeren, alles als brandstof weggehaald in de hongerwinter. “Vanaf de begane grond kon je de hemel zien,” zei mijn vader. Hier werd ik als tweede kind in dit gezin geboren in februari 1949 maar woonde er nog geen jaar. 

Waarschijnlijk was ik nooit betrokken geraakt bij het lot van Salomon en Roza, als begin 2017 niet het verzoek was gekomen om herdenkingsstenen voor dit echtpaar te onthullen. In de stamboom van onze familie Glaser komt Roza voor als oudere nicht van mijn vader en zijn zus Rosa.
Dankzij Stichting Herdenkingsstenen Joods Alkmaar, die zich tot taak had gesteld om binnen 3 jaar alle 166 weggevoerde en vermoorde Joodse inwoners met herdenkingsstenen hun plek terug te geven voor het huis waar ieder het laatst gewoond had, zijn ook Salomon en Roza terug bij hun huis aan de Westerweg 146.

Mijn oma Philippine de Ploeg werd op 28 december 1885 geboren in Amsterdam. Zij was kostuumnaaister van beroep en werkte later ook als huishoudster. Zij leefde met mijn opa Simon Weisz en samen kregen zij vier kinderen: Fani, Debora, Jules en Betti. Philippine en Simon waren beiden Joods en van Nederlands-Hongaarse afkomst. 
In maart 1943 werd Philippine in haar woning aan de Lekstraat 50 II in Amsterdam door de Duitse bezetter aangehouden en afgevoerd naar de Hollandsche Schouwburg.

Met mijn genealogisch onderzoek heb ik mijn joodse familie ‘roots’ uitgezocht. Ik heb alle familieleden verzameld welke grotendeels in Auschwitz of Sobibor zijn vermoord: van baby’s, kinderen tot en met grootouders.

In Assen aan de Brink 25, voorheen Brink 26, staat al meer dan 30 jaar het Open Huis van de kerken voor iedereen. Thuis- en dakloze mensen vinden hier op een aantal dagdelen per week een gastvrije plek om anderen te ontmoeten of een kopje koffie of thee te drinken.

Helaas heb ik mijn grootouders van mijn moederskant, haar beide broers en zusje niet leren kennen, omdat zij allen in een concentratiekamp zijn omgebracht. Mijn grootvader Elias Tas, geboren 01.09.1892, en mijn grootmoeder Aaltje Tas-Bromet, 05.10.1892, zijn beiden ca. 10 november 1942 in Sobibor omgebracht.

De Tweede Wereldoorlog en in het bijzonder de Holocaust, heeft altijd veel indruk op mij gemaakt. Ik heb de oorlog niet zelf meegemaakt, maar de generatie van mijn opa en oma wel. Omdat zij er bijna nooit over spraken, heb ik door de jaren heen mijn kennis over wat er was gebeurd via boeken, films, documentaires etc. verworven. 

Fijtje Gobes-Vreeland was mijn oma. Met mijn moeder heb ik haar in de oorlog 1x bezocht toen ze in een pension vlak bij Artis woonde.
Ik herinner me dat ze klein was, al een beetje oud, 74, en ze had een glazen oog. Dat maakte indruk op een jongetje van 4 jaar.

“Ik kom je ophalen”, zei een man van het hoofdkantoor “je hebt bezoek”. Bezoek? Terwijl we samen naar kantoor liepen vroeg ik me af wie dat dan wel kon zijn. Het was een doordeweekse dag, geen bezoekdag, waar alleen de zondag voor werd behouden. Dan kwamen familieleden met de trein uit Antwerpen naar Heide om hun kinderen, die wegens gezondheidsredenen een aantal weken in het Diesterweghuis verbleven, te bezoeken.
Voor mij zou het mijn eerste bezoek worden, hoewel mijn verblijf in Diesterweg er, na bijna drie maanden, al bijna op zat. Dat het mijn ouders waren kon ik me niet voorstellen. Mijn vader, die musicus was, zou wel ergens door België toeren en mijn moeder toonde geen enkele belangstelling om haar negenjarige zoon te bezoeken.

Ik ben geboren op 18 november 1943 en zoals mijn moeder altijd zei: ter herinnering aan de tweeling Floortje en Lex, haar jongste zusje en broertje.

Op de Koninginneweg woonde in de oorlog een gezin: Irma, Pal en Uri Samuel Haasz. Ze zijn alledrie weggevoerd en vermoord in Auschwitz. Uri Samuel is maar 3 jaar oud geworden.

Mijn nicht, Maria Anna Catharina Gompers: roepnaam Marieke (geboren 8 september 1936 te Tilburg), was de jongste dochter uit het gezin Gompers-Hollander. Zij woonden in Tilburg.
Mijn oom Joseph Gompers (geboren 14 oktober 1901 te Gouda) moest zich op 31 juli 1942 melden in het werkkamp ‘Twilhaar’ in Nijverdal en werd vervolgens onder het mom van gezinshereniging naar Westerbork overgebracht. Hij werd enkele weken later naar Auschwitz gedeporteerd en aldaar op 28 februari 1943 vermoord.

Met ons team van Youngworks hebben we de naam van Wessel Serlui geadopteerd. Wessel Serlui was een Joodse poelier. Samen met zijn zus, Sara Serlui, dreef hij een koosjere poelierszaak op de Weesperstraat 49. Ons kantoor bevindt zich op de Weesperstraat 51, tegenover het Holocaust Namenmonument.
Wessel Serlui werd op 22 oktober 1943 vermoord in Auschwitz, hij werd 64 jaar. Dertig augustus 1879 was zijn geboortedag.
We vinden het belangrijk dat de naam van Wessel Serlui wordt genoemd en dat hij nooit wordt vergeten.

Toen ik jaren geleden hoorde dat er een struikelsteen geplaatst zou worden voor Linkensweg 15 in Oss was ik zeer verbaasd. Ik had er geen weet van dat er in de oorlog een joodse vrouw heeft gewoond en dat zij is omgekomen in Auschwitz. Omdat geschiedenis mij altijd interesseert ben ik op zoek gegaan naar de achtergrond van deze familie. 

Ik wil graag het verhaal van Max Monas vertellen, onze vader.
Hij was vrij vroeg in de oorlog opgepakt, omdat hij in De Parool verzetsgroep zat.
Hij is van het Oranje Hotel, via Westerbork naar Bergen Belsen vervoerd en als laatste Buchenwald, waar hij meer dood dan levend uitkwam.

Ik heb de tweede wereldoorlog als kind meegemaakt. Veel herinneringen heb ik er niet aan, want ik was nog jong. Daarna spraken mijn ouders niet veel over de oorlog en al helemaal niet over de vervolging van Joden en anderen, maar ik heb altijd veel belangstelling gehad voor geschiedenis en heb altijd veel gelezen. Zodoende heb ik ook veel gelezen over het lot van de Joden.

Dit is Magdalena Dora Blau, geboren op 4 december 1939 te Rotterdam. Op 11 augustus 1942 is ze vermoord in gaskamer ll in Birkenau. Ik kan me niet voorstellen dat er mensen in staat waren om dit meisje naar die gaskamer af te voeren, te vergassen en daarna te cremeren.

Bij het begin van de oorlog woonde Roosje Drilsma met haar ouders en 9 jaar jongere broertje op de Gedempte Gracht 95 in Zaandam. Een levendige winkelstraat in het centrum van Zaandam. Haar ouders hadden een winkel in huishoudelijke artikelen en schrijfwaren. Naarmate de oorlog vorderde werden de Joden langzaam door de Duitser gescheiden van de rest van de bevolking.

Wij hebben als familie Frank voor twee namen gedoneerd, namelijk van mijn beide overgrootopa’s: Frank en Salomons.

Door stamboomonderzoek kwam ik er achter dat de heeroom van mijn opa Merks, ‘pater Justus Merks’, ‘Settela Anna Maria Steinbach’ met zeer grote waarschijnlijkheid heeft gedoopt en lange tijd onder zijn hoede heeft gehad. 

Rachel (Chelly) Ketellapper
Ik  woonde met mijn ouders, zusters en broers, in Amsterdam in de Swammerdamstraat op nummer 41. Mijn vader, Gerrit Swagerman, had een verhuisbedrijf aan huis.
De Swammerdambuurt werd in mijn jeugdjaren lang ingeklemd tussen de, aan de ene zijde, een lange keienweg waar eens spoorrail tracés lagen van het in 1939 gesloopte Weesperpoortstation wat vele jaren later de Wibautstraat zou worden en aan de andere kant de aan de Amstel grenzende Weesperzijde. De enigszins geïsoleerde buurt had daardoor dan ook een wat dorpsachtig karakter, waar behalve wat burenruzietjes en kleine familievetes, nooit iets bijzonder gebeurde.

Nog niet zo lang geleden ontdekte ik dat ik ben geboren en opgegroeid in een huis waar een Joods gezin had gewoond. Van mijn ouders had ik al wel eens gehoord dat zij in de oorlogsjaren in de Maasstraat waren komen wonen maar ik had er nooit eerder over nagedacht wie er dan wel gewoond zou hebben.
Het bleek het gezin van Meijer Pezaro te zijn. Meijer  was in 1943 41 jaar, zijn vrouw Elsina Gans 42 jaar en hun dochters Annie, Judith en Suze waren resp. 13, 8 en 6 jaar oud.
Het gezin is vermoedelijk tijdens de Razzia in Amsterdam Zuid van 20 mei 1943 uit huis weggevoerd naar kamp Westerbork

Mijn moeder heeft dezelfde naam als haar buurmeisje Rosalie Levit. Zij heeft die naam ook geadopteerd. Ik heb de overige namen van de buren geadopteerd. Zolang je naam wordt genoemd ben je niet vergeten.