Linda van Dam |
18-11-2022 |
Hans Stranders
Mijn opa (Bert van Dam) vertelde vroeger heel soms over Hansje. Hansje was het zoontje van een Joodse slager en nog maar 4,5 jaar oud toen hij in het voorjaar van 1942 in het huis van mijn opa (destijds 17 jaar) op de Vreeswijkstraat 273 in Den Haag werd ondergebracht door Henk, de oudere broer van mijn opa. Hansje maakte ongeveer 1,5 jaar lang deel uit van het gezin, samen met nog 2 Joodse vrouwen die ook in het huis ondergedoken zaten. Omdat hij er niet heel erg 'Joods' uitzag, mocht Hansje af en toe mee naar buiten en op zondag ging hij mee naar de kerk. Hij vond het grote orgel en het zingen in de kerk prachtig. Als hij na de dienst thuiskwam, maakte hij een preekstoel en ging daarop staan ‘preken.’ Mijn Opa, mijn overgrootmoeder en zijn broers en zus waren dol op hem.
Maar het onderduikadres werd verraden, waarschijnlijk doordat de dochter van 1 van de 2 Joodse vrouwen werd opgepakt (zij zat in Amsterdam ondergedoken) en tijdens een verhoor onder dwang het onderduikadres van haar moeder heeft vrijgegeven.
Eind augustus 1943 kwamen er 2 (Nederlandse) SS-ers aan de deur die op autoritaire toon eisten dat 'de Joden' mee moesten komen. ‘Waar zitten ze?’ Nadat de 2 Joodse vrouwen tevoorschijn waren gekomen, riepen ze tegen mijn overgrootmoeder: ‘U heeft ook nog een jodenjongetje in huis!’
De moeder van mijn opa probeerde nog te voorkomen dat ze het jongetje ook mee zouden nemen door te zeggen dat hij ziek in zijn bedje lag. Maar nee, ze namen het kind ook mee.
Toen ze vertrokken, zei mijn overgrootmoeder: ‘Kunt u dit nou voor God verantwoorden? Zo'n klein kind?’ De ene SS-er zei: ‘Nou moet u ophouden, anders nemen we u ook meteen mee!’ De ander zei:’Ik begrijp mevrouw van Dam wel…’
Hansje is daarna bij de kinderopvang in de Hollandse Schouwburg in Amsterdam terechtgekomen. Er is nog een briefje gestuurd naar mijn overgrootmoeder door mevrouw Menko-Simons van de Joodsche Raad met het verzoek om pantoffeltjes te sturen. Deze mevrouw zou via Henk, de broer van mijn Opa, meehelpen om Hansje uit de opvang te helpen ontsnappen. Henk moest op een bepaalde tijd klaarstaan om Hansje over te nemen; dat hield verband met de tijd dat de tram langsreed. Maar het is helaas niet gelukt om Hansje uit de Hollandse Schouwburg te krijgen.
Mijn overgrootmoeder, mevrouw van Dam, is na het oppakken van de onderduikers naar familie in Nijkerk gegaan omdat het in Den Haag te gevaarlijk voor haar werd. Ook mijn opa en zijn broers zijn toen ondergedoken, eerst ergens in Den Haag en later in Hilversum.
Na de oorlog werd bekend dat Hansje vanuit de Hollandse Schouwburg naar Auschwitz is overgebracht en dat hij daar op 19 november 1943 is omgekomen. Hij werd 6 jaar oud.
Ook zijn vader en moeder hebben de oorlog niet overleefd. Alleen zijn zusje, die tijdens de oorlog ergens anders was ondergebracht, heeft de oorlog overleefd.
Mijn Opa en zijn broers en zus hebben het verdriet dat Hansje is opgepakt en niet meer is teruggekomen hun hele leven met zich meegedragen. Geen van hen is nu meer in leven maar het verhaal van Hansje is nog steeds levend bij hun kinderen en (achter-)kleinkinderen.
(Met dank aan mijn 2 tantes Rini van Dam en Joke Kolhoff-van Dam die eerder al het verhaal van mijn Opa en van Hansje op papier hebben gezet. Er is over mijn Opa en zijn broers nog veel meer te vertellen, ze hebben veel gedaan in het verzet maar in bovenstaande tekst richt ik me alleen op het verhaal van Hansje.)
Linda van Dam
....................
Iedereen kan bijdragen aan het Namenmonument. Kies de manier die het beste bij u past.
Steun ons >>
Je kunt zelf namen kiezen of de computer een naam laten kiezen.
Doneren via naam adoptie >>
- - -
De Holocaust ligt inmiddels ruim 75 jaar achter ons. Toch voelen veel mensen, ook van jongere generaties, nog altijd de gevolgen van die afschuwelijke tijd. De verschrikkingen van de Holocaust en het gemis van familieleden, vrienden en bekenden werken op verschillende manieren door in het leven van velen. In reactie op onze oproep Wat is jouw verhaal? vertellen mensen hier over.
Jouw verhaal delen? >>
- - -
Het slachtofferregister van Oorlogsgravenstichting
(link opent in nieuw venster)
- - -
Digitaal Joods Monument
(link opent in nieuw venster)
- - -