Corine Binnekamp |
28-08-2022 |
In mijn studententijd begin jaren 90 in Zwolle woonden vriendinnen en studiegenoten op een bovenwoning aan de Spoelstraat in Zwolle. Het waren eigenlijk twee éénpersoonsappartementen op de eerste en tweede verdieping boven een winkelruimte en zij woonden op de tweede verdieping. Toen het appartement op de eerste verdieping vrij kwam, ben ik met nog een vriend daar ingetrokken en hadden we de bovenwoning voor ons vieren. Niet heel ruim, wel in de binnenstad.
In 2019 liep ik langs deze woning en zag ik zes Stolpersteine voor de woning liggen. Voor en tijdens de oorlog heeft de familie de Leeuwe in dezelfde bovenwoning gewoond: een jong gezin. Vader Joseph de Leeuwe die op 28 oktober 1932 in Almelo trouwde met Rebekka Lindeman. Ze kregen vier kinderen: Vrouwtje (geb: 28 maart 1933), Sophia 'Fietje' (geb: 24 februari 1936), Louis (geb: 10 maart 1938) en Betje (geb: 25 februari 1939). Het huis grensde aan het park (nu heet dit park het Ter Pelkwijkpark waar ook het oorlogsmonument staat waar jaarlijks op 4 mei de dodenherdenking is). Op de foto lijkt het alsof Sophia (meisje met het donkere haar) met haar zus Vrouwtje (meisje met de krullen) in dit park aan het spelen is. Ik kan mij indenken dat ze daar vaker speelde, een grote speelruimte achter hun huis.
Sophia's vader verkocht bananen op de markt: haar grootvader (Louis de Leeuwe) had ook een groente- en fruitstal op de markt en haar grootmoeder (Vrouwtje de Leeuwe - Polak) verkocht ansichtkaarten op de markt: in 1937 verscheen daar nog een feestelijk artikel over in de krant omdat Louis de Leeuwe en Vrouwtje Polak én 50 jaar op de markt stonden én 50 jaar getrouwd waren. Het artikel eindigt met de woorden: dat ze nog lang voor elkaar en voor de markt gespaard mogen blijven.
Helaas was de werkelijkheid anders. De grootmoeder van Sophia overlijdt in 1937. De oorlog bereikt ook Nederland en daarna volgen de anti-Joodse maatregelen elkaar op. Als de borden met de tekst verboden voor Joden in het park staan, is dat speelterrein voor Sophia en haar zus Vrouwtje onbereikbaar. Hebben ze dan maar op de stoep voor het huis gespeeld? Ik weet het niet, ik kan mij indenken dat ze daar maar naartoe gingen. De markt wordt ook verboden terrein en langzaam wordt hun wereld kleiner en kleiner gemaakt. Vrouwtje moet van haar school af en verplicht naar de Joodse lagere school in de Voorstraat gaan. Vrouwtje staat in het schooljaar 1941 - 1942 ingeschreven in klas 3. Sophia staat in het schooljaar 1942 - 1943 ingeschreven als nieuwe leerling voor klas 1. Ook hier vraag ik mij af: had ze zin om naar de grote school te mogen? Had ze al verhalen van haar zus gehoord over school, spelen op het schoolplein, met vriendinnen in de klas zitten? Niemand die het weet.
Lang heeft ze niet in de eerste klas mogen zitten. Op 2 en 3 oktober 1942 is de eerste grote razzia in Zwolle. Onder het mom van gezinshereniging worden Rebekka en haar kinderen verplicht om zich te melden bij de gymzaal van het gymnasium. Van wat ik van deze razzia heb gelezen, weet ik dat de mensen vanuit hun huis opgehaald zijn. Aangekomen in de gymzaal blijkt dat deze ruimte niet berekend is op zo'n 80 personen. Er zijn twee toiletten die al snel vuil en overvol zijn. Verder is er een kale vloer, geen eten (tenzij mensen zelf iets meegenomen hebben) en is er angst, onzekerheid. Kinderen spelen nog in de wandrekken (voor zover dat gaat) en misschien dat Sophia en Vrouwtje daar nog met andere kinderen gespeeld hebben. Slapen gaat niet in de volle zaal en de volgende dag (zaterdag 3 oktober) vertrekken de mensen onder begeleiding naar het dichtsbijzijnde station richting Westerbork.
Dezelfde maand gaat het gezin de Leeuwe op transport naar Auschwitz.
Rebekka de Leeuwe - Lindeman mocht maar 30 jaar worden, haar man Joseph de Leeuwe wordt geselecteerd voor dwangarbeid, hij mocht maar 34 jaar worden. Vrouwtje de Leeuwe mocht maar 9 jaar worden, Sophia de Leeuwe mocht maar 6 jaar worden, haar broertje Louis mocht maar 4 jaar worden en haar zusje Betje mocht maar 3 jaar worden.
In de jaren 90 heb ik in hetzelfde huis gewoond, daar mijn 20e verjaardag gevierd, met vrienden en vriendinnen lol gemaakt en nooit geweten dat daar een gezin woonde dat niet mocht leven. Om die reden heb ik Sophia's naam geadopteerd.
Corine Binnekamp
----------------
Iedereen kan bijdragen aan het Namenmonument. Kies de manier die het beste bij u past.
Steun ons >>
Je kunt zelf namen kiezen of de computer een naam laten kiezen.
Doneren via naam adoptie >>
- - -
De Holocaust ligt inmiddels ruim 75 jaar achter ons. Toch voelen veel mensen, ook van jongere generaties, nog altijd de gevolgen van die afschuwelijke tijd. De verschrikkingen van de Holocaust en het gemis van familieleden, vrienden en bekenden werken op verschillende manieren door in het leven van velen. In reactie op onze oproep Wat is jouw verhaal? vertellen mensen hier over.
Jouw verhaal delen? >>
- - -
Het slachtofferregister van Oorlogsgravenstichting
(link opent in nieuw venster)
- - -
Digitaal Joods Monument
(link opent in nieuw venster)
- - -