Dat vroeger alles beter was, heeft vooral te maken met een slecht geheugen. Als kind ruilde ik tijdens de wederopbouw jaren na de oorlog WO II 1940-1945 in het voormalige huis van de gedeporteerde slager Daniël Lezer en zijn gezin altijd 1 x per week mijn kinderleesboeken bij mevrouw Warta in de oude 'pop up' bibliotheekkast op woensdagmiddag. In het huis van voorheen de Joodse slagersfamilie Daniël Lezer aan Zuiderdiep 506, in het lommerrijke lintdorp Valthermond.

Foto anno 1938. Op de kiek voor de slagerij Familie Lezer op Zuiderdiep 506 in de Valthermond, in Drenthe, met dienstbode Ida Grooten 26 jaar, gehuwd mer schoenlapper Eltjo Schmaal. Jozefien Elsien is hier 3 jaar, haar jongere zusje Telsiena Richel is 2 jaar en de kleine Jozef werd het jaar erop eind 1939 geboren.

Een langgerekt veenkoloniaal dorp tussen de Drentse Hondsrug (zand) en de Groningse Kanaalstreek (veen) in gelegen. Of zo als anderen wel gekscherend spraken over het land van 'Turf, Jenever en Achterdocht. Wild, Woest en Ledig.'
Ik heb er een mooie plattelandsjeugd gehad. Het kanaal Zuiderdiep was in de zomer ons zwembad en in de winter onze ijsbaan. Mooi man! De stropakken bij de boer waren ons klimrek en de hooibult onze verstopplaats. Een zorgeloze plattelandsjeugd. Veilig en vertrouwd. Ik ben van bouwjaar 1955. De Fifties waarin het leven zorgeloos en adembenemend eenvoudig was. Waar iedereen tegenwoordig zó naar terugverlangt. Toen geluk nog heel gewoon was. Je at een boterham met tevredenheid en dronk een glas, deed een plas en alles bleef of leek zoals het was.

Over de oorlog werd niet gesproken. Behalve dat het huwelijk van mijn vader Frits, de vliegende Hollander bij de Nederlandse Koopvaardij, in de onderduik in Noorwegen tussen 1942 en 1945, en mijn ravissante Noorse moeder Solveig, een echte oorlogsromance was. Zij huwden in de bevrijdingsroes van de zomer van 1945 op een stralende dag op 21 juli 1945 in hoofdstad Oslo. Voor Solveig was Frits de Prins op het Witte Paard. Voor Frits was de Noorse schone Solveig zijn ultieme oorlogstrofee. Het leven lag aan hun voeten. De wereld moest opgebouwd worden. 'Morgen wordt alles beter!', zo luidde bijna ieders motto.

'Eens zal de Betuwe in bloei weer staan!', zong het gansche land. 'En als op het Leidse Plein de lichtjes weer eens branden gaan' was dè tophit in de oorlog om elkaar moed in te spreken voor in de komende jaren van de naoorlogse wederopbouw én vòòr de bevrijding tijdens de verschrikkelijke en hardvochtige Duitse bezetting. Maar, niets is wat het lijkt. Een paar maanden nadat mijn ouders dolverliefd op elkaar werden in het wonderschone Noorwegen, midden 1944, en de geallieerden al aan de bevrijdingspoort van Zuid Nederland stonden te rammelen, werd de Valthermondse Joodse slager Daniël Lezer, 44 jaar, vergast op Oudjaarsdag 31 december 1944 in Auschwitz.

Of vader Daniël ooit geweten heeft dat zijn vrouw Hendelina, 33 jaar, samen met zijn drie allerliefste lievelingen Jozefien Elsien 7 jaar, Telsiena Richel 6 jaar en kleine Jozef 3 jaar zijn vergast twee jaar eerder, op 15 oktober 1942 in Auschwitz zullen wij nimmer te weten komen. Ik wist het ook niet toen ik in de naoorlogse wederopbouw elke woensdagmiddag mijn kinderleesboeken ging ruilen in hun voormalige huis aan het Zuiderdiep 506 in de Valthermond. Ik was een kind en wist niet beter. Mijn vader en moeder wel.

Bij ons aan de keukentafel werd pas jaren later verhaald over de Joodse slager Lezer en zijn gezin. En hun noodlot. Nog immer, als ik wandel langs het tuinpad op het dorp van mijn vader en moeder, denk ik ook aan Daniël, Hendelina, Jozefien Elsien, Telsiena Richel en de kleine Jozef. Opdat Wij Niet Vergeten!

INTERVIEW HENK HAAN ADOPTIE VIJF NAMEN STENEN GEZIN DANIËL LEZER UIT VALTHERMOND. DRENTHE. DAGBLAD VAN HET NOORDEN 14 OKTOBER 2021

Onlangs heb ik als eerbetoon vijf steentjes gelegd bij hun namen alhier. En nu heeft ons mooie Drentse dorp Valthermond vandaag 21 oktober 2021 hun namen geadopteerd. Het is goed zo. In Herinnering. Dat vroeger alles beter was, heeft vooral te maken met een slecht geheugen. Leermoment. Opdat wij niet vergeten!

Henk S. Haan

Lees ook dit verhaal over de familie Lezer >>

----------------
Iedereen kan bijdragen aan het Namenmonument. Kies de manier die het beste bij u past.
Steun ons >>