M. L. Immerzeel-van Alphen |
06-01-2021 |
Dit is het verhaal over de familie Warga, zoals ik mij dat herinner.
In november 1936 ben ik geboren. Toen de oorlog uitbrak was ik 3,5 jaar oud. Ik woonde aan de Vlaardingerdijk in Schiedam. Je keek uit op de begraafplaats en op de weilanden. We konden daar heerlijk spelen, van de dijk af rennen, slootje springen, dammen bouwen en bloemen plukken. Op de dijk, dus dichter bij huis, deden we andere spelletjes, zoals verstoppertje, puttenloop, knikkeren, touwtje springen en bokspringen. Ik was altijd buiten, ondanks de oorlog, want je wist precies wat je wel of niet mocht doen. Als de sirene ging voor het luchtalarm onmiddellijk naar huis rennen en als er een peloton Duitse soldaten aan kwam marcheren zorgen dat je niet in de weg liep en vooral je mond stijf dicht houden.
Het was ongeveer 1942 dat er wel eens een jongetje naar ons stond te kijken als we aan het spelen waren. Hij viel mij op omdat ik het zo'n mooi jongetje vond met zwart haar en donkerbruine ogen. Ik had hem nog nooit gezien. lk vroeg of hij mee wilde spelen en dat wilde hij heel graag. Hij speelde alleen mee als we dicht in de buurt van de huizen bleven. Nooit ging hij mee het weiland in. En soms was hij opeens verdwenen. Maar als hij buiten was speelde ik altijd met hem. Hij werd m'n vriendje Jaap, ook al zei hij niet veel.
Op ’n keer hadden we een nieuw spelletje bedacht. Twee lege groenteblikken, daar twee gaatjes in maken en door die gaatjes een touwtje. Touw omhoog trekken, je voeten op de blikken en lopen maar, als op een paar stelten. Geweldig vonden wij dat. Opeens was hij er weer, m'n vriendje en hij vroeg: “zou ik ook zoiets kunnen krijgen?”. Ik zei: “dat moet je aan m'n moeder vragen”.
Hij ging naar haar toe en vroeg met een heel beleefd stemmetje: “Mevrouw, zou u dat voor mij ook willen maken?”. “Ja hoor, als ik weer een paar blikken heb, bewaar ik ze voor jou. Tot die tijd doen jullie er maar samen mee”. Dat deden we, steeds om en om.
En 'n plezier dat we hadden!
Na een tijdje waren de blikjes voor hem klaar en ik maar wachten totdat hij buiten kwam. Inmiddels wist ik wel waar hij woonde, maar mijn moeder zei: “Ga maar niet bellen want dan schrikken die mensen zo”. “Schrikken?”, vroeg ik. “Ja, dan wordt de baby wakker” (goed verzonnen, want ze had zich versproken).
Heel erg blij was hij toen hij ze kreeg. Met nog 'n extra touwtje erbij, voor als het zou breken. Met een stralend gezicht ging hij er vandoor op z'n blikken (zal ik nooit vergeten). We hebben nog vaak gespeeld en dat was heel fijn. Op dat moment waren we echt kinderen zonder angst.
Op een dag (waarschijnlijk in augustus 1942) voelde je ineens de spanning. Er gaat iets verschrikkelijks gebeuren. Een overvalwagen met soldaten, geweren in de aanslag, kwam over de dijk aanrijden. Heel veel mensen kwamen uit hun huizen. We liepen allemaal achter de wagen aan en je hoorde alleen maar fluisteren. “Oh nee, oh nee, niet naar die mensen, als ze maar doorrijden”. Maar het was wel zo. Bij het huis van m'n vriendje stopten ze. Ze belden niet aan, maar sloegen met de kolven van de geweren op de deur. Ik stond te bibberen. Soldaten naar binnen, soldaten bij de wagen, met de geweren in de aanslag. Na ongeveer een kwartiertje kwamen ze naar buiten, de vader, de moeder met een baby op haar armen, een jongetje van een jaar of drie en mijn vriendje, het grootste kind. Hij had een tas in z'n hand. Soldaten hadden hun geweren gericht op het gezin en op de omstanders. Ik dacht: “waar gaat hij naar toe, gelukkig zijn z'n vader en moeder bij hem en zou hij z'n blikjes in de tas hebben?”. En de mensen maar mompelen: “De schoften, oh god oh god, die kinderen en de baby, zo maar ineens weg”. Ik hoorde vrouwen zeggen: “De luiers zitten nog in het sop, zou ze genoeg bij zich hebben?”. De deur van het huis werd dichtgeplakt en daar ging de wagen. Wij bleven ontredderd achter. Bij mijn moeder liepen de tranen over haar wangen en ik bleef maar bibberen. “Waarom zijn ze weggehaald?” vroeg ik. Ze zei: “Dat zijn joodse mensen”. “Wat zijn dan joodse mensen?”. “Zoals jij katholiek bent en anderen protestant, zijn zij joods. Maar omdat er oorlog is met Duitsland en een gek daar de leider is, dat is Hitler, die vindt dat joodse mensen hier niet mogen wonen”. Ze had zich even laten gaan. “Je mag hier niet over praten hoor”. Ik wist dat dat gevaarlijk was. “Maar”, vroeg ik: “krijgen ze een ander huis in een ander land en wordt er goed voor hen gezorgd en blijven ze bij elkaar?”. “Ja”, zei mijn moeder, “wees maar niet bang. Ze gaan naar een land waar ze goed voor ze zijn en je vriendje krijgt vast weer een ander vriendje of vriendinnetje”.
Gelukkig geloofde ik toen nog wat mijn moeder zei. Maar nooit ben ik het vergeten. Het huis is er nog altijd en als ik er langs kom zie ik weer haarscherp die beelden van toen en huiver ik nog steeds.
Het betreft de familie Warga uit de Aleidastraat 150a te Schiedam.
In het archief van de gemeente Schiedam vond ik de volledige namen, geboortedata en de plaats en datum van overlijden:
...
Szlama Warga, geb. 4-6-1900 Chmielnik, gestorven 31-3-1944 Midden-Europa
Sara Warga-van Amerongen, geb. 7-11-1906 Leiden, gestorven 26-10-1942 Auschwitz
Jacob Simon Warga, geb. 21-2-1935 Rotterdam, gestorven 26-10-1942 Auschwitz
Roger Maurice Warga, geb. 22-9-1938 Rotterdam, gestorven 26-10-1942 Auschwitz
Lillij Warga, geb. 28-7-1941 Schiedam, gestorven 26-10-1942 Auschwitz
...
Mijn vriendje heb ik nooit meer gezien.
M.L. Immerzeel-van Alphen
----------------
Iedereen kan bijdragen aan het Namenmonument. Kies de manier die het beste bij u past.
Bouw mee >>
Je kunt zelf namen kiezen of de computer een naam laten kiezen.
Doneren via naam adoptie >>
- - -
De Holocaust ligt inmiddels ruim 75 jaar achter ons. Toch voelen veel mensen, ook van jongere generaties, nog altijd de gevolgen van die afschuwelijke tijd. De verschrikkingen van de Holocaust en het gemis van familieleden, vrienden en bekenden werken op verschillende manieren door in het leven van velen. In reactie op onze oproep Wat is jouw verhaal? vertellen mensen hier over.
Jouw verhaal delen? >>
- - -
Het slachtofferregister van Oorlogsgravenstichting
(link opent in nieuw venster)
- - -
Digitaal Joods Monument
(link opent in nieuw venster)
- - -